Seksueel overdraagbare aandoeningen (Soa’s) vormen een toenemend publiek gezondheidsprobleem in Nederland, aangezien de incidenten met Chlamydia trachomatis infecties, gonorroe en syfilis toenemen bij adolescenten en jongvolwassenen. De praktijk wijst de noodzaak uit voor epidemiologie, risicofactoren, labtesten en het indammen van veelvoorkomende soa’s, waaronder Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorroe, Treponema pallidum (syfilis), Trichomonas vaginalis en het herpes simplex virus, met minder focus op HIV en het menselijke papillomavirus.

De noodzaak voor het testen van geneesmiddelen en verder onderzoek worden ook genoemd. Verder wordt het belang van het maximaliseren van test- en behandelopties voor deze leeftijdsgroep ook onderschreven.

Onbehandelde soa’s, chlamydia en gonorroe in het bijzonder, kunnen leiden tot ontstekingsziekten in de bekken (PID) bij vrouwen, evenals tot onvruchtbaarheid. Het wordt geschat dat HPV, de meestvoorkomende soa in de Verenigde Staten, wordt opgelopen door vrijwel ieder seksueel actief individu gedurende de levensloop. In de meeste gevallen wordt HPV zelf opgelost, maar er zijn bepaalde soorten HPV die worden gelinkt aan baarmoederhals-, keel-, penis- en prostaatkanker. Het HPV vaccin beschermt tegen negen soorten van dit virus, waaronder verschillende soorten die aan kanker worden gelinkt.

Prevalentie van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen

Ondanks dat vrouwen nog steeds verantwoordelijk zijn voor de meeste bekende gevallen van soa’s (voornamelijk door het hoge aantal chlamydiabesmettingen bij vrouwen), is het aantal gevallen van syfilis, chlamydia en gonorroe bij mannen, met name homo- en biseksuele mannen, flink toegenomen in de afgelopen jaren. De besmettingsgraad van syfilis is vrijwel verdubbeld bij mannen in de periode van 2014 tot 2018.

In ontwikkelingslanden – die driekwart van de wereldpopulatie bevatten en 90% van ’s werelds soa’s – leiden factoren zoals de bevolkingsgroei (met name bij adolescenten en jongvolwassenen), verstedelijking, oorlogen, gelimiteerde of helemaal geen voorzieningen van de reproductieve gezondheidszorg aan vrouwen en armoede tot een extreem kwetsbare groep wanneer het aankomt op dit soort aandoeningen via onbeschermde seks. Gedurende de 90’er jaren veranderde interne sociale structuren drastisch in China, Rusland, de andere staten van de voormalige Sovjetunie en Zuid-Afrika, aangezien de grenzen ineens opengingen voor het Westen, waardoor er enorme uitbraken van HIV-infecties en andere soa’s losbarstten. Ondanks vooruitgang in de voorzieningen van erg effectieve antiretrovirale therapie wereldwijd,  blijft HIV de belangrijkste doodoorzaak in sommige ontwikkelingslanden. Daarnaast bleven HPV en het hepatitis B-virus (HBV) de belangrijkste oorzaken van respectievelijk baarmoederhalskanker en levercelkanker; twee van de meestvoorkomende (en voorkombare) maligne aandoeningen in ontwikkelingslanden.

Seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) omvatten verschillende klinische syndromen die worden veroorzaakt door pathogenen die kunnen worden verkregen en verspreid via seksuele activiteiten. In het bijzonder bij mensen met HIV (of die een hoger risico hierop hebben) zijn de diagnose en het managen van soa’s belangrijk voor drie redenen:

• Soa’s komen vaak voor bij mensen met HIV,
• HIV heeft de potentie om de ernst van en de reactie op de behandeling van soa’s te beïnvloeden, plus de ontwikkeling van soa’s kan de overdracht van HIV beïnvloeden

Chlamydia

Chlamydia, de meestvoorkomende bacteriële soa in de Verenigde Staten, is het resultaat van de Chlamydia trachomatis bacterie, die de urinebuis (blaasopening) en cervix (baarmoederhals) kan infecteren. Het komt veel voor onder jongeren tussen de vijftien en negentien jaar oud. De aandoening kan eenvoudig worden behandeld, maar net zoals andere seksueel overdraagbare aandoeningen, blijft chlamydia vaak onopgemerkt, waardoor het vaak ongediagnosticeerd blijft totdat het in een later stadium komt, waarin het minder onschuldig is.

Drie-vierde van de vrouwen en de helft van de mannen ervaart geen symptomen. In 40% van de gevallen, tegen de tijd dat een meisje medische hulp zoekt, heeft de infectie zich al ontwikkeld tot een infectie in de bekkenbodem (wordt hieronder uitgelegd), wat een belangrijke oorzaak is van vrouwelijke onvruchtbaarheid en pijn in de bekkenbodem.

Gonorroe

Een chlamydia-infectie wordt soms verward met gonorroe, een andere bacteriële infectie die via zowel vaginale als anale penetratie wordt overgedragen, evenals door orale seks. Niet alleen delen beide aandoeningen een aantal symptomen, maar ze kunnen ook tegelijkertijd voorkomen.

Gonorroe begint meestal in de urethra (het urinekanaal) of in de baarmoederhals. De snel spreidende Neisseria gonorroe bacterie kan echter uitzaaien richting de baarmoeder en de eierleiders, wat vervolgens een bekkenbodem ontsteking kan veroorzaken. De infectie kan, net zoals chlamydia, ook in het rectum voorkomen.

Rectale Chlamydia

Rectale chlamydia is de meestvoorkomende bacteriële seksueel overdraagbare aandoening (soa) onder mannen die seks hebben met mannen (MSM). Richtlijnen van de CDC – de Amerikaanse GGD – raden doxycycline of azitromycine aan als eerste oplossing voor de behandeling van rectale chlamydia infecties. Observatiedata suggereert dat doxycycline effectiever is dan azitromycine.

De toename van soa’s blijven een publiek gezondheidsprobleem. Vrouwen, zwarte mensen en jongeren vormen de grootste groepen met gerapporteerde infecties. Onder homo- en biseksuele mannen is de stijging het grootst geweest in de periode tussen 2000 en 2018. De algemene bevolking lijkt zich echter onbewust van hoe veelvoorkomend soa’s zijn en dat deze steeds vaker voorkomen.